Stel je gesprekspartner (leerling, werknemer, coachee, cliënt) zegt ‘Ik wil toch zo graag weten WAAROM ik dit zo stom aanpak!’ Tsja… hoe ga je dan verder? Ga je je gesprekspartner helpen het antwoord op deze waarom-vraag te vinden? Voor je het weet ben je wat niet goed gaat aan het uitdiepen en dat wil je liever niet als je oplossingsgericht werkt. Wat zijn de Oplossingsgerichte opties bij een waarom-vraag?
Allereerst: waarom gaan we eigenlijk niet gewoon aan de slag met het beantwoorden van die waarom-vraag? Waarom niet doorvragen: ‘Wat weet je er al van?’ Nou, dat doen we meestal niet in oplossingsgericht werken omdat dit een probleemgericht onderzoek zou zijn. Je gaat dan namelijk kijken naar wat er mis gaat en wat de oorzaak daarvan is.
Bij Oplossingsgericht Werken kiezen we daar in principe niet voor. We zoeken oplossingen in de richting van wat iemand wil bereiken (het doel) en wat er al in de goede richting werkt (de uitzonderingen en resources).
Hoe kun je dat dan doen bij deze ‘waarom-doe-ik-het-zo-stom-vraag’? Je kunt in ieder geval denken aan de volgende 2 opties:
1. Wat levert dat op?
Je kunt vragen naar de verwachte opbrengst, zoals bijvoorbeeld:
- Welk verschil zou het maken als je weet waarom?
- Hoe helpt dat jou als je weet waarom?
- Als je weet waarom, wat kun jij dan doen?
- Stel dat je weet waarom, wat is er dan anders?
Dit soort vragen werken vaak heel goed. Er komt een achterliggend doel in beeld, want ‘weten-waarom’ is een middel . Iemand wil dat, om vervolgens iets anders te kunnen bereiken.
Stel dat ik bijvoorbeeld wil weten waarom ik in een werkgesprek met mijn collega direct in de aanval ga. Dan wil ik dat misschien weten omdat ik denk dat als ik het snap, ik dan andere keuzes krijg om te reageren en om de werkrelatie te verbeteren. Of misschien wil ik het weten omdat ik het in andere situaties juist zo lastig vindt om assertief te zijn, en ik misschien hieruit kan halen hoe ik dat dan zou kunnen doen.
Twee heel verschillende doelen dus en er zijn er nog veel meer denkbaar. Het achterliggende doel wordt in ieder geval helder door te vragen wat het antwoord op de waarom-vraag zou opleveren.
Maar, soms voelt een dergelijke vraag naar de opbrengst wellicht minder als ‘aansluiten’ als je een vraag vanuit het hart (“dit wil ik echt zó graag weten!”) niet gaat uitzoeken. Dan is er nog een alternatief.
2. Neutraal laten doordenken
Een alternatief is dat je het gestelde herhaalt en kijkt wat er nog meer komt. ‘Dus je wil graag weten waarom je dit op deze manier aanpakt?’ (zie dat ik wel wat neutraler formuleer ; )
Vaak gaat je gesprekspartner dan meer vertellen en komen daar ook dingen in voor die dat zou opleveren of wanneer het meer gaat zoals hij/zij wil. Daar kun je dan mee verder.
3. Aansluiten
Tot slot nog een derde optie, maar dat is wat meer een uitdaging. Je kiest dan voor 100% aansluiten, en niet voor het richting geven met een oplossingsgerichte vraag. Je kunt dan doorvragen op ‘dus je weet dit nu niet? En wat is het effect daarvan?’ of doorvragen op ‘wat was er precies stom? Wat deed je dan precies’?
Nu kan je denken: maar dat is toch niet oplossingsgericht?!
Toch wel vanuit de het oplossingsgerichte uitgangspunt: je gesprekspartner hanteert nu de beste optie die hij kent om met zijn situatie om te gaan. Anders gezegd: wat je gesprekspartner doet ‘is al goed’. Daar kan je dus gerust naar vragen. Ondertussen speurend naar uitzonderingen!
Je sluit aan, je vraagt door en vervolgens kun je dan vragen naar de uitzonderingen: ‘Op de momenten dat je het meer aanpakt zoals je graag wil, wat doe je dan anders dan wat je nu vertelt? En wat is het effect daarvan?’
Deze aanpak past waarschijnlijk beter als je echt gevorderd bent (en weet hoe je het gesprek balanceert en keert naar de oplossingsgerichte kant). En deze past vooral in een wat meer therapeutische of ‘gestuurde client’ setting waarin vooral het aansluiten van groot belang is.
Oplossingsgericht stellen we zelf eigenlijk geen waarom-vragen, maar zo kunnen we er wel goed mee werken ; )
Succes en fijne dag!
Leuk als je deze tip deelt 🙂
Zo help je een ander met informatie en worden wij beter gevonden. Bedankt!
